Elke trainer en coach krijgt vroeg of laat te maken met een enfant terrible, een eigenzinnige speler die lang niet altijd in de pas loopt. Vaak is dit een speler die in de wedstrijd het verschil kan maken, maar je wilt niet dat zijn/haar gedrag het teamproces verstoort. Hoe ga je als trainer om met zo’n moeilijke speler?
Soms heb je in je team een speler wiens gedrag een continue bron van zorg is. Hoe pak je als trainer-coach dit aan?
De trainer-coach moet eraan werken juist met dit soort spelers een vertrouwensband op te bouwen. Lukt dit, dan is het vaak beter mogelijk om moeilijke onderwerpen met elkaar te bespreken. Kortom, zorg ervoor dat je te weten komt wat hem/haar beweegt, waaróm hij/zij zich zo gedraagt.
Verder kan de trainer-coach in zo’n geval het best volstrekte duidelijkheid scheppen. Je kijkt goed welk gedrag hij/zij vertoont en op welke vlakken hij/zij het risico loopt uit de bocht te vliegen. Daar stuur je de speler op aan: dít mag wel, dát mag niet. En je geeft duidelijk aan wat de consequenties zijn indien hij/zij iets doet wat niet geoorloofd is. Dat hoeft niet direct te betekenen dat je afscheid van hem/haar neemt. Dat kan ook een andere maatregel betreffen. Denk aan een elftal lager spelen, tot hij/zij duidelijk verbetering heeft getoond.
Het is als coach goed om hard te zijn op het gedrag, maar empathisch ten opzichte van de mens. Als je weet waarom iemand bepaald gedrag vertoont, is het makkelijker om daar adequaat op te reageren. Bovendien moet je in je afweging meenemen of het de eerste keer is dat iemand dit gedrag vertoont of de zoveelste keer.
Ook is het handig van tevoren de gevolgen van jouw interventies af te wegen voor wat betreft het teamproces. Welke impact heeft jouw actie (straf of juist niet) op het team en soms zelfs op de omgeving daarbuiten. Een voorbeeld van een verkeerde interventie is bijvoorbeeld het toch opstellen van een speler, nadat hij in de week voor de wedstrijd tijdens een training een teamgenoot heeft geslagen.
Ook al maak je afspraken, dat betekent nog niet dat de speler zich er ook aan kan houden. Hoe kan de trainer hem hierbij het best terzijde staan?
De coach kan de speler helpen bij het maken van een plan om te leren zich aan de regels te houden. Vaak worden er wel regels gesteld maar verder niets. Als je echt wil dat je speler zich anders gaat gedragen, zal die speler op zijn minst een gedragsalternatief moeten ontwikkelen. Dan is het goed als iemand met de benodigde kwaliteiten hiervoor, niet noodzakelijkerwijs de hoofdcoach, met de speler gaat zitten om in kaart te brengen welke situaties ‘risicovol’ zijn. En hoe een speler die situaties vroegtijdig kan herkennen (in zijn omgeving en bij zichzelf) en welke andere keuzes er te maken zijn. Dit geeft natuurlijk geen garanties, maar vergroot de kans op succes. De ‘moeilijke spelers’ hebben ook vaak een extra schouderklopje nodig als ze onder druk staan of bestraft worden. Geef dat dan ook als coach, liefst voor het gedrag dat je graag wilt zien. Dus niet voor die twee doelpunten, maar juist voor die keer dat je zag dat de speler zich inhield toen hij/zij hard werd geduwd en er niet voor werd gefloten.
Hoe ga je als trainer om met het totale team wanneer een speler zich zo nadrukkelijk buiten de regels gedraagt?
Maak een tweedeling: zaken die rechtstreeks hockeygerelateerd zijn (bijvoorbeeld: de speler misdraagt zich op een training) of niet direct hockeygerelateerd (de speler heeft zich in privétijd niet gedragen). Misdraagt de speler zich bijvoorbeeld tijdens een training, kan het belangrijk zijn dit in de groep bespreekbaar te maken. En soms moet dit ook wel, omdat je als trainer ook je positie en autoriteit moet bewaken. Niet hockeygerelateerde zaken bespreek je niet in de groep.
